Polska – Białoruś: trudne sąsiedztwo
Stosunków między tymi krajami nie można nazwać dobrosąsiedzkimi. Po wielokrotnych prowokacjach ze strony reżimu Łukaszenki – Warszawa zaczęła zamykać przejścia graniczne, co już zadało potężny cios białoruskiej gospodarce. Ten kryzys może mieć długoterminowe konsekwencje, nie tylko dla „aktorów” konfliktu. Jego początki, wykreowane przez reżim Białorusi – pojawiły się już w 2021 r.na skutek nasilających się prób nielegalnego przekraczania granicy Unii Europejskiej przez migrantów.
Zadnia na dzień rosła liczba prób przedostania się nielegalnie z Białorusi do Polski. Łukaszenka postanowił szantażować UE migrantami z krajów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, organizując plan ich przyjazdu na Białoruś i przekroczenia granicy litewskiej lub polskiej Kryzys ten był ostry już przed trzema laty. Ale tak „źle” jak teraz – nie było od upadku komnunizmu. Pogarszać zaczęło się od sierpnia 2020 r., kiedy polski rząd nie uznał fikcyjnych wyników wyborów prezydenckich na Białorusi w sierpniu 2020 r. i potępił próbę siłowego rozpędzenia niezadowolonych z wyników białoruskich obywateli oraz wezwał do przeprowadzenia nowych wyborów prezydenckich. Mińsk rozpoczął wtedy serię oskarżeń pod adresem Warszawy o próby destabilizacji sytuacji na Białorusi i chęć przyłączenia do zachodnich regionów kraju, w szczególności obwodu grodzieńskiego. Dalszy rozwój konfliktu mial charakter natury politycznej. Gdy wiosną 2021 r. rząd Łukaszenki aresztował Andrzeja Poczobuta, działacza mniejszości polskiej na Białorusi – Polska podjęła kroki w celu uwolnienia działacza. Dziennkarz ten poruszał tematy niepasujące do propagandy Łukaszenki. Pisał (do „Gazety Wyborczej”) o ruchach antykomunistycznych, agresji ZSRR na Polskę w czasie II wojny światowej i o protestach na Białorusi po fikcyjnych wyborach prezydenckich. W wyniku nacisków międzynarodowych na społeczność białoruską – i tych ze strony polskiej – Poczobut był dwukrotnie zwalniany. Ostatecznie 16 stycznia 2023 roku rozpoczął się zamknięty proces. I już 8 lutego sąd skazał działacza na 8 lat kolonii o zaostrzonym rygorze na podstawie dwóch artykułów „podżeganie do nienawiści” i „nawoływanie do działań mających na celu wyrządzenie szkody bezpieczeństwu narodowemu”.
Polska potępiła tę decyzję, nazywając ją represjami wobec polskiej mniejszości na Białorusi. Aby zahamować napływ imigrantów i położy tamę próbom nielegalnego, nagminnego przekraczania granicy z Białorusią – Polska zdecydowała się na budowę zapory (koszt – 1,6 mld. zł) W czerwcu 2022 pojawiła się informacja, że na ponad 160 kilometrach ustawiono już przęsła graniczne. Oprócz tego granicę zabezpieczyla także bariera elektroniczna.. W wojewodztwie podlaskim wprowadzono zakaz przebywania w szerokości 200 m. od linii granicy. Należy dodać, że kryzys bilateralnych stosunków Polska – Białoruś, to również kryzys dla Europy. Chociaż budowa ogrodzenia na granicy polsko-białoruskiej chroni także Unię Europejską – pomoc z jej strony (obiecane 200 milionów euro) , jak zapowiedziała szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen w europarlamencie – jest zależna od spełnienia nastepujących warunków: „KE w zamian oczekuje, że kraje te ( Polska-przyp. mój) będą sprawdzać, czy migrantom przysługuje prawo azylu” (wg. FAZ z 24.11.21). Na granicy polsko-białoruskiej dochodzi w ostatnich dniach prawie codziennie do ostrych eskalacji.
Wzrastają kolejeki i utrudnienia w przekraczaniu granicy, utrudniony staję się również tranzyt towarów przez terytorium Białorusi, co będzie miało negatywne konsekwencje gospodarcze. Niektóre kraje zachodnie zalecają swoim obywatelom opuszczenie terytorium Białorusi.. W odpowiedzi na zamknięcie przez Polskę przejścia granicznego w Bobrownikach (17.02. 23) MSZ Białorusi wprowadziło ograniczenia dla polskich przewoźników. Do tej decyzji odniósł się minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Kamiński. „Jeżeli władze Białorusi zastosują wobec polskich przewoźników zapowiadane restrykcje, reakcja Polski wobec przewoźników białoruskich będzie identyczna“. Restrykcje są – polskie decyzje też: 20-go lutego Ministerstwo Spraw Wewnetrznych i Administracji podjęło decyzję o ograniczeniu ruchu dla białoruskich pojazdów towarowych na przejściu granicznym Kukuryki-Kozłowicze. Ograniczenie nie dotyczy ruchu osobowego na przejściu granicznym w Terespolu. Reakcja Bialoruskiego MSZ : wezwanie polskiego charge d’affaires w Mińsku i nakaz opuszenia tego kraju przez polskiego oficera łącznikowego Straży Granicznej.
Polska Straż Graniczna poinformowała, że samochody polskich przewoźników wyjeżdżające lub wjeżdżające na Białoruś odprawiane są tylko na przejściu granicznym Kukuryki-Koroszczyn. Wg. najnowszej wiadomosci przejście to nie zostanie jednak zamknięte (tak oświadczyl Wicem. Infrastruktury Rafał Weber). Sytacja jest dalej dynamiczna – i niepokojąca. Białoruski rząd zakazał Ogólnopolskiemu Stowarzyszeniu Przewoźników Polskich z Białej Podlaskiej wjazdu na Białoruś od strony Litwy i Łotwy. W efekcie cały ruch towarowy został przekierowany na przejście Kukuryki-Kozłowicze. Od 21. lutego br. od godz. 19.00 Ministerstwo Spraw Wewnetrznych i Administracji zawiesiło ruch między Polska i Bialorusią. Obowiazuje ono do czasu zniesienia przez białoruskie władze ograniczeń wobec polskich przewoźników. MSWiA wskazuje, że białoruscy przewoźnicy mogą kierować się na Białoruś przez Litwę i Łotwę.
Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej – stan na 21.02.23: Czasowo zawieszony ruch graniczny w następujących w drogowych przejściach granicznych: granica z Białorusią – Kuźnica, Bobrowniki, Połowce,Koroszczyn Sławatycze. Ps. wiadomość z ostatniej chwili: w nocy z 20 na 21 lutego cztery kolumny sprzętu Sił Zbrojnych Białorusi posunęły się w kierunku granicy z Litwą – poinformował we wtorek Belarusian Hajun, projekt monitorujący wojenną aktywność na terenie Białorusi.
„Białoruskie ministerstwo obrony poinformowało, że w ramach inspekcji gotowości bojowej Sił Zbrojnych Białorusi jedna z jednostek wojskowych jednostki zmechanizowanej, wzmocniona jednostkami obrony powietrznej, przemieściła się do wyznaczonego rejonu” – napisał Belarusian Hajun na Twitterze. Łącznie w kierunku Oszmiany w północno-zachodniej Białorusi, 50 km od stolicy Litwy Wilna, miały przesuwać się 74 pojazdy. Ponadto doradca prezydenta Litwy ds. bezpieczeństwa narodowego Kestutis Budrys powiedział 20 lutego w wywiadzie dla portalu delfi.lt, że rosyjska grupa najemników z organizacji paramilitarnej Grupa Wagnera może próbować przetestować zachodnie mechanizmy obronne, atakując kraje bałtyckie.
Maria Legiec
Źródła:
