Patroni roku 2025: Ksiądz Profesor Józef Tischner

Wybór patronów roku, dokonywany już od 20 lat, ma na celu uhonorowanie osób, które w swojej działalności przyczyniły się do rozwoju różnych dziedzin życia społecznego, kulturalnego, naukowego, a także wydarzeń mających szczególne znaczenie dla polskiej historii, kultury i tożsamości narodowej.

Wybór patronów roku – tradycja i znaczenie

Jest to więc doskonała okazja do edukacji historycznej i kulturowej. Postacie wybrane jako Patroni Roku pozostawiły po sobie ogromny dorobek intelektualny i wniosły wkład w rozwój kultury, nauki, polityki oraz niepodległości naszej Ojczyzny.

Podejmując swoją uchwałę, Senat podkreślił, że ks. Tischner przez całe życie budował „mosty między różnymi środowiskami i nurtami umysłowymi, a jego działalność i dziedzictwo zachowują wartość zarówno w kontekście religijnym, jak i świeckim“.

Patroni roku 2025 – wybory Sejmu i Senatu

Pod koniec ubiegłego roku, 29 października, obydwie izby władzy ustawodawczej, Sejm i Senat, dokonały wyboru Patronów na rok 2025.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował o wyborze następujących Patronów: ks. prof. Józef Tischner, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Władysław Stanisław Reymont oraz Wojciech Jerzy Has.

Na liście wybranych przez Sejm RP znajdują się: Stefan Żeromski, Antoni Słonimski, Olga Boznańska, Kazimierz Sosnkowski, Franciszek Duszeńko, pierwsi królowie Polski oraz bohaterowie z Katynia, Charkowa i Miednoje.

Moją uwagę skupię dzisiaj na Patronach Roku wybranych przez Senat. Najpierw zaprezentuję postać, którą jeszcze od czasów moich studiów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim otaczam szczególnym szacunkiem.

Ksiądz Profesor Józef Tischner – sylwetka wybitnego myśliciela

Jest to kapłan katolicki i myśliciel – Ksiądz Profesor Józef Tischner. W następnym felietonie opowiem o jeszcze jednym Patronie (Patronce) roku 2025, uznanej przez Senat – poetce Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.

Ksiądz Profesor Józef Tischner, którego 25. rocznicę śmierci będziemy obchodzić 28 czerwca, to filozof, duchowny, wybitny intelektualista, góral – człowiek ważny dla wielu Polaków.

Życiorys i działalność naukowa

Krótko o nim: urodził się 12 lutego 1931 roku w Starym Sączu. Ukończył Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Studiował także na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktorat otrzymał pod kierunkiem prof. Romana Ingardena. Był aktywnym uczestnikiem życia intelektualnego i cenionym wykładowcą filozofii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Dla niego filozofia była wartościowa o tyle, o ile prowadziła ludzi do Pana Boga. Swoje rozważania na ten temat wyraził w słowach: „Z myśleniem jest tak jak z chodzeniem: najpierw człowiek trzyma się ręki matki, a potem odkrywa, że już sam potrafi”. Od lat książki Księdza Józefa Tischnera są dla czytelników tą pomocną ręką, której można się uchwycić w myśleniu o świecie. Podczas gdy rzeczywistość wokół jest coraz bardziej skomplikowana, słowa myśliciela pozostają proste, a zarazem odsyłają do tego, co w nas – i w życiu – najgłębsze.

Tischner i Solidarność

Od roku 1981 Ksiądz Tischner był kapelanem „Solidarności”. Jego „Etyka solidarności“ była kluczowa w walce z reżimem komunistycznym w Polsce. W swoich dziełach, takich jak „Spór o człowieka”, „Filozofia dramatu” czy „Etyka Solidarności” – która szybko stała się moralnym fundamentem walki z reżimem – próbował wyjaśniać zagadnienia społeczne, religijne i filozoficzne. Jego myśli pozostają aktualne do dziś.

Ksiądz Profesor Tischner, podobnie jak Jan Paweł II (z którym łączyły go głębokie więzi), uwielbiał wędrówki górskie.

„Historia filozofii po góralsku” – unikatowa książka

Szczególnie znany polskiej społeczności może być jego utwór z roku 1999, nawiązujący do jego miejsca urodzenia, do Tatr, napisany gwarą podhalańską pt. „Historia filozofii po góralsku”. Zacytuję tutaj jedną z wypowiedzi autora z tej książki:

„Radościami nie pogardzoj, od smutku uciekoj. Ka radość, tam i cnota. Ka smutek, tam grzychy, tam niecnota. Staroj się o radość, a za radościóm przydzie rozum i cało reśta”.

Śmierć i dziedzictwo

Ksiądz Józef Stanisław Tischner zmarł w 2000 roku. Pochowany jest w okolicy Starego Sącza, w Łopusznej.

Ciekawostki o ks. Tischnerze

PS. Dzięki wiadomościom polonijnego radia „Rozmaitości” z Detroit dowiedziałam się, że ks. prof. Tischner udzielał wywiadów Radiu Wolna Europa oraz wykładał w 1987 roku na Uniwersytecie Michigan.