Prześladowania Sinti i Romów w Niemczech w okresie nazistowskim

Od końca stycznia 1933 roku sytuacja niemieckich Sinti i Romów drastycznie się pogorszyła. Wiele rozporządzeń i ustaw skierowanych przeciwko Żydom dotyczyło także tej społeczności. Przepisy obejmowały m.in. wydalanie ze szkół, zakazy wykonywania zawodu oraz odbieranie świadczeń socjalnych.

Samodzielna działalność Sinti i Romów była traktowana jako nieproduktywna i oszukańcza, a ze względu na „niearyjskie pochodzenie” odmawiano im członkostwa w stowarzyszeniach zawodowych. Muzyków wykluczano z „Reichsmusikkammer”.

Sinti i Romowie, pozbawieni możliwości zarobkowania, zmuszani byli do bezczynności, co prowadziło do dalszych represji. Dekret o „zapobiegawczym zwalczaniu przestępczości” z grudnia 1937 r. groził deportacją do obozów koncentracyjnych.

Miejskie obozy internowania

Już w 1935 roku naziści utworzyli pierwsze miejskie obozy internowania, gdzie Sinti i Romowie żyli w nieludzkich warunkach pod nadzorem policji. Pierwszy obóz powstał w Kolonii, następne w Berlinie, Frankfurcie nad Menem, Magdeburgu i Düsseldorfie. W Berlinie, przed igrzyskami olimpijskimi w 1936 roku, aresztowano około 600 Sinti i Romów, których wywieziono do obozu na Marzahner Rieselfelder. Naziści cynicznie nazywali to miejsce „Zigeunerrastplatz” Marzahn.

Warunki życia w obozie były katastrofalne – brakowało podstawowych środków sanitarnych, żywności i opieki medycznej. Wiosną 1943 roku więźniowie zostali deportowani do obozu Auschwitz-Birkenau. Wielu zmarło wskutek brutalnych eksperymentów medycznych przeprowadzanych przez Josefa Mengele lub w wyniku morderczej pracy przymusowej.

Centralny aparat prześladowania

Równocześnie z zaostrzaniem represji utworzono centralny aparat nadzorujący i prześladujący Sinti i Romów. „Zigeunerzentrale” przeniesiono w 1938 roku do Berlina, gdzie jako „Reichszentrale zur Bekämpfung des Zigeunerunwesens” decydowała m.in. o deportacjach do obozów koncentracyjnych i zagłady.

W maju 1940 roku pierwsza grupa Sinti i Romów została deportowana do okupowanej Polski. Kolejne deportacje objęły m.in. getta łódzkie i warszawskie.

Auschwitz i likwidacja obozów

16 grudnia 1942 roku Heinrich Himmler wydał dekret nakazujący deportację Sinti i Romów do Auschwitz. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku, około 2900 więźniów, w tym starców, chorych i dzieci, zostało zamordowanych w komorach gazowych. Ocaleli nieliczni, jak Otto Rosenberg i Ewald Hanstein.

W sumie około 500 000 Sinti i Romów padło ofiarą nazistowskiego ludobójstwa.

Miejsce pamięci „Zwangslager Berlin-Marzahn”

Miejsce pamięci „Zwangslager Berlin-Marzahn” powstało w miejscu, gdzie w latach 1936-1945 znajdował się jeden z pierwszych komunalnych obozów przymusowych dla Sinti i Romów. Dopiero w 1987 roku Otto Rosenbergowi udało się wywalczyć uznanie tego miejsca za obóz przymusowy w rozumieniu prawa odszkodowawczego.

W 2011 roku, z inicjatywy Petry Rosenberg, córki Otto Rosenberga, na terenie byłego obozu otwarto Miejsce Pamięci i Informacji. Na tablicach informacyjnych umieszczono historię obozu oraz biografie jego więźniów.

Europejski Dzień Pamięci o Holokauście Sinti i Romów

2 sierpnia każdego roku obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci o Holokauście Sinti i Romów, upamiętniający zamordowanie około 500 000 przedstawicieli tej społeczności przez nazistów.