Wywiad z dr. Rafałem Zgorzelskim: „Grupa PKP jest reprezentantem całego sektora polskiej kolei“

Panie Prezesie, naszą uwagę w działalności Polskich Kolei Państwowych S.A. w ostatnim czasie zwrócił nie tylko rozwój polskiej kolei i wielkie inwestycje w ramach Programu Inwestycji Dworcowych, ale również szereg najnowszych inicjatyw PKP S.A. związanych z pielęgnowaniem dziedzictwa kolejowego i polskiej historii, kultury oraz tradycji. Na początek proszę o krótkie przedstawienie swojej osoby oraz Pana działalności w ramach pełnionej funkcji Członka Zarządu PKP S.A.

Dziękuję za Państwa uznanie dla inicjatyw podejmowanych przez PKP S.A., w których pełnię funkcję Członka Zarządu ds. strategii i logistyki. W swojej pracy staram się wzmacniać pozycję polskiej kolei nie tylko w Polsce, ale również na arenie międzynarodowej. W ramach obszarów mojej działalności znajdują się wszelkie kwestie dotyczące strategii PKP S.A. i Grupy PKP, spraw klienckich, logistyki oraz badań, rozwoju i cyfryzacji. Jako Zarząd PKP S.A. skupiamy się na działalności biznesowej PKP S.A. oraz całej Grupy PKP, jednocześnie nie zapominając o powinnościach kolei w zakresie budowania polskiej tożsamości, upamiętniania narodowej historii i pielęgnowania dziedzictwa kolejowego. Ubiegły rok był dla PKP S.A. czasem intensywnej pracy, w którym m.in. przyjęliśmy „Strategię PKP S.A. na lata 2021-2025 (z perspektywą do 2030 r.)”, otworzyliśmy łącznie 21 nowych i zmodernizowanych dworców kolejowych, kontynuowaliśmy program nadawania dworcom imion wybitnych Polaków, Prezes PKP S.A., Krzysztof Mamiński, został powołany na stanowisko przewodniczącego Międzynarodowego Związku Kolei (UIC) – największej branżowej organizacji kolejowej na świecie, która powstała w 1922, a przedwojenne PKP były jednym z jej podmiotów założycielskich.

Na początek skupmy się na Strategii PKP S.A. – czego możemy spodziewać się po polskiej kolei w najbliższych latach?

„Strategia PKP S.A. na lata 2021-2025 (z perspektywą do 2030 r.)” wyznacza podstawowe cele biznesowe, klienckie i rozwojowe PKP S.A. oraz Grupy PKP. Dokument został opracowany na podstawie konsultacji z komórkami i jednostkami organizacyjnymi PKP S.A. oraz ze spółkami Grupy PKP i Fundacją Grupy PKP, które zgłosiły łącznie ponad 150 inicjatyw strategicznych. Strategia PKP S.A. kładzie duży nacisk na rozwój współpracy w ramach Grupy PKP.

Przyjęta Strategia PKP S.A. uwzględnia podstawowe obszary działalności i rozwoju PKP S.A. i Spółek Grupy PKP. Jednym z głównych celów strategicznych PKP S.A. jest wykorzystanie w maksymalnym możliwym stopniu posiadanych nieruchomości do rozwoju potencjału usługowego i realizacji Misji PKP S.A. oraz Grupy PKP. Co więcej, PKP S.A. dążą do podnoszenia poziomu komfortu i satysfakcji najliczniejszej grupy Klientów PKP S.A. – indywidualnych użytkowników stacji pasażerskich. Przyjęta Strategia zakłada rozwój i standaryzację świadczonych usług poprzez m.in.: inwestycje w ramach Programu Inwestycji Dworcowych, działania w obszarze komunikacji i CSR, korzystanie z nowoczesnych narzędzi cyfrowych czy podnoszenie poczucia bezpieczeństwa wśród pasażerów. PKP S.A. chcą również usprawnić procesy zarządzania w Spółce i w Grupie PKP, wykorzystując efekt synergii. Kolejnym strategicznym celem Grupy PKP jest kreowanie nowej działalności biznesowej, która zapewni stabilny rozwój oraz kondycję finansową spółek. W celu zachowania konkurencyjności kolej musi szukać nowych dróg dojścia do Klientów, wpisując się w nowoczesne trendy, takie jak świadczenie usług przewozu pasażerów i towarów „od drzwi do drzwi”, budowanie środowiska badawczo-rozwojowego czy przejście w kierunku gospodarki niskoemisyjnej. W trosce o środowisko naturalne Strategia zakłada szereg działań mających na celu rozwój elektromobliności i multimodalności podróży w ramach inicjatyw PKP Mobility, powiększanie dostępności oferty Grupy PKP w internecie, aplikacjach mobilnych i automatach oraz prowadzenie badań wspierających przeniesienie transportu drogowego na kolej – najmniej emisyjną formę transportu zmotoryzowanego. Większość zadań biur PKP S.A. i spółek Grupy PKP posiada status „w toku”, a więc Strategia nie jest dokumentem martwym, natomiast wśród wdrażanych już inicjatyw możemy wymienić m.in.: rozwój usług parkingowych, weryfikację pustostanów w PKP S.A., projekt kompensacji mocy biernej, opracowanie „Polityki IT” w Grupie PKP oraz PKP PLK czy szereg działań w ramach rozwoju procesów kadrowo-płacowych.

Na szczególną uwagę zasługuje również Strategia taborowa PKP Intercity S.A., spółki z Grupy PKP, która inwestuje w tabor, aby w 2030 r. niemal podwoić liczbę kursujących pociągów i zapewnić pasażerom uniwersalny, wysoki standard w każdym pociągu. Spółka planuje przeznaczyć do 2030 r. 24,5 miliarda złotych na zakup nowej oraz unowocześnienie posiadanej floty, a kolejne 2,6 miliarda złotych zostanie zainwestowane w ekologiczne, przyjazne środowisku stacje postojowe. W założeniu więc dzięki inwestycjom w 2030 r. pociągi PKP Intercity będą kursowały z prędkością 160-250 km/h, a nowy tabor będzie charakteryzował się wyższym poziomem komfortu i funkcjonalności dzięki nowoczesnemu zaprojektowaniu wnętrz. Na ten moment PKP Intercity oferują dogodne, bezpośrednie oraz z optymalnym czasem na przesiadki połączenia z Berlinem z wielu miast w Polsce, m.in. z Warszawy, Poznania, Gdańska, Gdyni, Sopotu, Bydgoszczy, Przemyśla, Krakowa, Wrocławia i Katowic. Podwojenie częstotliwości przejazdów w kraju i połączeń międzynarodowych oraz podwyższenie standardu podróży z pewnością usatysfakcjonuje pasażerów kolei.

Jakie inne działania prowadzą PKP S.A. i Grupa PKP w obszarze międzynarodowym?

PKP S.A. reprezentują polską kolej w gremiach międzynarodowych. Stałe przedstawicielstwo Spółki działa na co dzień, i to dynamicznie, w Brukseli, gdzie toczy się wiele ważnych z punktu rozwoju transportu procesów. Grupa PKP jest reprezentantem całego sektora polskiej kolei we wszystkich kluczowych międzynarodowych organizacjach branżowych, takich jak UIC (Międzynarodowy Związek Kolei), CER (Wspólnota Europejskich Kolei i Zarządców Infrastruktury). Prowadzona przez PKP S.A. współpraca międzynarodowa zapewnia przepływ informacji i doświadczeń, wyznacza kierunki rozwoju systemu transportowego, sprzyja koordynacji przedsięwzięć, a tym samym wspiera działania zmierzające do podniesienia konkurencyjności kolei w powiązaniu z innymi gałęziami transportu. W zakresie współpracy międzynarodowej celem jest budowa silnej pozycji Polski i Grupy PKP na arenie międzynarodowej i w sektorze kolejowym, a także zwiększenie konkurencyjności kolejowych spółek na rynku transportowym. Zaangażowanie poszczególnych spółek Grupy PKP w projekty biznesowe w ramach międzynarodowych korytarzy przewozowych wymaga określenia wspólnych priorytetów oraz uspójnienia działań wobec podmiotów trzecich. Ponadto zmieniające się środowisko kolejowe, nowe uwarunkowania rynkowe i prawne oraz narastająca ekspansja międzynarodowa silnych europejskich konkurentów zarówno w wymiarze intramodalnym, jak i intermodalnym sprawiają, że priorytetowym zadaniem PKP S.A. jest wzmocnienie i skoordynowanie międzynarodowych działań spółek Grupy PKP, zarówno na poziomie rynkowym, w relacjach dwu- i wielostronnych, organizacji międzynarodowych, jak i politycznym – służąc jako wsparcie dla działań polskiej administracji państwowej. Ważną inicjatywą PKP S.A. i Grupy PKP jest również intensyfikacja współpracy i wzrost udziału branży kolejowej krajów z Europy Środkowej i Wschodniej w pracach badawczo-rozwojowych.

Pod koniec ubiegłego roku Polskie Koleje Państwowe S.A. przystąpiły do Wspólnego Europejskiego Przedsięwzięcia Kolejowego Europe’s Rail Joint Undertaking (EU-Rail), które powstało w ramach perspektywy finansowej Horyzont Europa. EU-Rail będzie wyznaczać kierunki prac badawczo-rozwojowych, służących unowocześnieniu sektora kolejowego i zwiększeniu jego konkurencyjności. Tym samym PKP S.A. zostały jednym z 25 członków fundatorów EU-Rail, którzy wspólnie z Komisją Europejską przygotowują plan działań badawczo-rozwojowych dla kolei na lata 2022-2031. Członkowie fundatorzy to największe podmioty z branży kolejowej działające na terenie Unii Europejskiej.

PKP S.A. chętnie współpracują w ramach organizacji i inicjatyw międzynarodowych, jednocześnie dbając o bezpieczeństwo polskiego interesu w Europie i na świecie.

Wspomniał Pan, że Polskie Koleje Państwowe S.A. i Grupa PKP wspierają budowanie tożsamości Polaków, upamiętnianie naszej historii i pielęgnowanie dziedzictwa kolejowego. Za pomocą jakich działań polska kolej dba o powyższe wartości?

PKP S.A. to nie tylko nieruchomości i szeroko rozumiana kolej, lecz również bogata tradycja i pełnione funkcje publiczne. Wraz z innymi spółkami Grupy PKP aktywnie włączamy się w programy kulturalno-społeczne, wydarzenia patriotyczne oraz wolontariat. Jako historyk, doktor nauk humanistycznych i menedżer z wieloletnim doświadczeniem przyznam, że możliwość łączenia pracy w biznesie, codziennego wpływu na rozwój polskiej kolei, z działaniami patriotycznymi i tożsamościowymi, jest dla mnie spełnieniem największych zawodowych marzeń.

Jednym z ostatnich przykładów wspierania pamięci i historii Polski była inicjatywa PKP S.A. i PKP Intercity S.A., które razem z Instytutem Pileckiego w sierpniu 2021 r. uroczyście uczciły 120-lecie urodzin Witolda Pileckiego – rotmistrza, bohatera okresu II wojny światowej, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej, uczestnika Powstania Warszawskiego, twórcy ruchu oporu w niemieckim obozie zagłady KL Auschwitz. Instytut opracował okolicznościową grafikę, którą oklejono lokomotywę EU-44 Husarz, kursującą na trasie Warszawa – Berlin. Tym samym pociąg ukazywał wszystkim obecnym na dworcach postać Rotmistrza Pileckiego w najważniejszych momentach jego życia: młodzieńczych lat w Wilnie, czasów przedwojennych z żoną i dziećmi, pobytu w niemieckim obozie koncentracyjnym w Auschwitz oraz procesu sądowego w powojennej, rządzonej przez komunistów tzw. ludowej Polsce. W centralnym miejscu lokomotywy zamieszczono natomiast wizerunek Rotmistrza piszącego raport alarmujący świat o sytuacji w Auschwitz. Na grafice poza obrazami znajduje się również polski i angielski napis „Jego odwaga inspiruje – His courage is inspiring”, nawiązując do rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 19 września 2019 r., kiedy to 25 maja – dzień rocznicy śmierci Pileckiego – ustanowiono Międzynarodowym Dniem Bohaterów Walki z Totalitaryzmem. Jestem dumny z tego, że PKP S.A. wzięły udział w inicjatywie, która w wyjątkowy sposób upamiętniła polskiego bohatera, również poza granicami Polski.

Zarówno w ramach pracy w PKP S.A., jak i osobiście, jestem promotorem idei patriotyzmu ekonomicznego, gospodarczego ale również konsumenckiego. W lipcu 2020 r. zainicjowaliśmy wspólnie z innymi spółkami Skarbu Państwa oraz we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także Ministerstwem Aktywów Państwowych akcję promującą patriotyzm konsumencki podnoszącą świadomość konsumentów. Jako Grupa PKP. promowaliśmy wybieranie produktu polskiego m.in. w pociągach i na dworcach. To jeden z elementów zaangażowania PKP S.A. w budowę patriotyzmu konsumenckiego czy – patrząc szerzej – ekonomicznego.

Bardzo ważną rolę w zakresie ochrony i popularyzacji dziedzictwa kolejowego spełnia Fundacja Grupy PKP. Organizacja jest bardzo aktywna w zakresie pielęgnowania historii polskiej kolei, poprawy bezpieczeństwa kolejowego, realizacji działań w obszarze CSR oraz edukacji i rozwoju kapitału ludzkiego w Grupie PKP. W samym 2021 r. Fundacja przekazała ponad 1,5 mln zł w ramach 126 darowizn, pozyskała ponad 40 tys. zł z 12 zbiórek charytatywnych dla potrzebujących. Do tego należy dodać liczne wydarzenia, wystawy, programy informacyjne oraz szereg innych, szlachetnych inicjatyw takich jak np. renowacja kwatery powstańczej IV Zgrupowania „Gurt” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach czy wystawa fotograficzna „Niemieckie miejsca zagłady obywateli II Rzeczypospolitej”. Organizacja jest również partnerem Konkursu Historycznego Patria Nostra oraz działalność Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej, opiekującego się bohaterami walk o niepodległość Polski. Działalność Fundacji Grupy PKP w zakresie popularyzacji polskiej tradycji i historii stanowi ogromną wartość dodaną dla polskiego społeczeństwa.

Kolejnym przykładem pielęgnowania pamięci o historii Polski w działalności PKP S.A. jest program nadawania patronów dworcom kolejowym. Wspominamy wybitne postaci z wielkim wpływem na dzieje naszego kraju. W ramach tej inicjatywy stołeczny Dworzec Centralny otrzymał imię Stanisława Moniuszki, a przy współpracy z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego dworcowi Warszawa Wschodnia nadano imię Romana Dmowskiego. Dworzec Główny w Krakowie otrzymał imię Marszałka Józefa Piłsudskiego, patronem dworca w Katowicach został Konstanty Wolny, a dworca w Białymstoku – Danuta Siedzikówna „Inka”, natomiast Dworca Głównego w Bydgoszczy Marian Rejewski. Dworzec w Białej Podlaskiej to pierwsza lokalizacja w Polsce, której patronem nie jest postać historyczna, a grupa osób – bohater zbiorowy, czyli Zesłańcy Sybiru. Jako historyk i patriota aktywnie włączyłem się w prace związane z tą wspaniałą inicjatywą, biorąc udział w uroczystości nadania imienia Danuty Siedzikównej ps. „Inka” dworcowi w Białymstoku oraz inicjując nadanie imienia por. Romana Dziemieszkiewicza ps. „Adam”, „Pogoda” dworcowi PKP w Ciechanowie a imienia dr Anny Tomaszewicz-Dobrskiej dworcowi PKP w Mławie. Pochodzę z Mazowsza Północnego i zarówno Ciechanów, jak i Mława, to miasta, które są mi bardzo bliskie.

To zaledwie nieliczne przykłady inicjatyw PKP S.A. w zakresie pielęgnowania polskiej tożsamości i historii. Uważam, że pamięć o tradycji i wartościach, którymi kierowali się nasi dziadkowie i rodzice walczący o wolną, niepodległą Polskę, to w obecnych czasach podstawa budowania silnej Polski w Europie.

Wróćmy jeszcze do programu nazywania dworców kolejowych PKP S.A. To chyba najwyższy czas, aby poinformować o jednej z najnowszych inicjatyw przydzielenia patronatu, a mianowicie o dworcu PKP w Opolu.

Jak najbardziej. W październiku 2021 r. do PKP S.A. wpłynął wniosek ws. nadania dworcowi PKP S.A. w Opolu imienia Związku Polaków w Niemczech. Autorem tej inicjatywy jest pan poseł Janusz Kowalski, a patronat miałby być swoistym uhonorowaniem organizacji w 100. rocznicę jej powstania. Wniosek ten został wsparty również przez Prezesa Związku Polaków w Niemczech, pana Josefa Hilariusa Malinowskiego, który poparł inicjatywę w oficjalnym wystąpieniu skierowanym do PKP S.A.

Związek Polaków w Niemczech powstał 27 sierpnia 1922 r. i został organizacyjnie podzielony na dzielnice, obejmujące tereny skupiające znaczną liczbę Polaków. Pierwszą dzielnicą ZPwN były ziemie nazywane Śląskiem Opolskim. To właśnie w Opolu i jego okolicach Związek posiadał bardzo silne struktury, które znacząco przyczyniły się do sukcesów organizacji pielęgnującej polską tradycję i tożsamość. W 1930 r. władze I Dzielnicy ZPwN ulokowały się w Opolu. Wniosek o nadanie patronatu dworcowi w Opolu jest obecnie procedowany, a ja go, oczywiście, w pełni popieram, zarówno jako Członek Zarządu PKP S.A., jak i historyk. Uważam, że nazwanie imieniem Państwa organizacji dworca kolejowego w Opolu stanowiłoby wyjątkową formą uhonorowania 100. rocznicy patriotycznej, tożsamościowej i wielkiej pracy Związku Polaków w Niemczech.

Poruszmy jeszcze temat relacji polsko-niemieckich w obszarze transportu, a konkretnie kolei. Jakie wspólne interesy w aspekcie kolejowym łączą naszą ojczyznę z zachodnim sąsiadem?

Polska i Niemcy posiadają wiele pól do współpracy i wymiany doświadczeń w ramach rozwoju zarówno transportu kolejowego, jak i innowacji oraz dodatkowych usług okołodworcowych. Nieobojętne jest również położenie geograficzne obu krajów, które współpracują w ramach rozwoju przewozów w relacji Europa-Azja. W tym aspekcie Polska dysponuje najkorzystniejszym, najbardziej ekonomicznym i najszybszym połączeniem kolejowym. Co więcej, polskie koleje są otwarte na transgraniczną współpracę na granicy zachodniej, na co wskazuje choćby już tradycyjna współpraca w ramach polsko-niemieckiego Szczytu Kolejowego, koordynującego rozwój transportu kolejowego przez polsko-niemiecką granicę państwową. Ciekawą inicjatywą wydaje się również podjęcie wspólnych działań na rzecz rozwoju przewozów kolejowych pomiędzy Niemcami i państwami bałtyckimi w ramach programu Tiry na tory.

Mamy wiele obszarów możliwej współpracy z naszymi sąsiadami, w tym zachodnimi. Żywię przekonanie, że rozwój narodowych kolei oraz siatki połączeń w Europie jest uzależniony również od realizacji wzajemnych programów badawczo-rozwojowych, wymiany know-how oraz dobrych relacji geopolitycznych. PKP S.A. są otwarte na współpracę, dostrzegając w niej szansę na osiągnięcie wzrostu gospodarczego Polski.